Lê Dung

Lộ Thanh Hóa cằn cỗi nghèo nàn mà sức sản xuất của phép canh tác mới đã rõ rệt như vậy, nếu phổ cập được ra cả nước thì kinh khủng ra sao?

Giả như xứ Sơn Nam, những năm Thiệu Bình, cả nước có hơn sáu ngàn xã thì quá hai ngàn ở Sơn Nam (1).

Cứ tính đơn giản mỗi xã ít một trăm nhiều thì ba trăm hộ, lấy trung bình là hai trăm, lại nhân với mỗi hộ năm khẩu, tính toán đâu ra đấy dân số Sơn Nam nói ít cũng phải trên dưới hai trăm vạn.

Miếng đất to vừa bằng cái lòng bàn tay đã chiếm tới ba bốn phần mười dân số Đại Việt. Phải nuôi nhiều dân như thế nhưng Sơn Nam vẫn không bị áp lực chút nào, cứ nhìn dân Sơn Nam không chỉ trồng lúa, còn dành quỹ đất đáng kể dùng để canh tác cây màu là hiểu.

Không phải tự nhiên thế gia vọng tộc đất Sơn Nam lóc nhóc như chó chạy đầy đường.